Heb je ooit verwelkomd willen worden op een begraafplaats met de tekst: ‘Stop, dit is het rijk van de dood?’ Duizenden toeristen die een bezoek brengen aan de Catacomben van Parijs wel. Op deze lugubere plek liggen naar schatting zes miljoen Parijzenaars begraven. En het is een bron van verhalen die je de stuipen op het lijf jagen…
De andere kant van Parijs: De catacomben
Parijs heeft ontelbaar veel bezienswaardigheden die het een van de mooiste steden ter wereld maken. Toch heeft juist de duistere kant van de Franse hoofdstad een enorme aantrekkingskracht op mensen. Onder de ‘Stad van de Liefde’ bevindt zich een enorme catacombe met de overblijfselen van meer dan zes miljoen mensen. Daarnaast loopt er onder Parijs een netwerk van tunnels en steengroeven van bijna 321 kilometer lang. Bovengronds ademt de stad klasse en romantiek uit, maar ondergronds is het een begraafplaats.
Achttiende eeuw: bouw van een ondergrondse begraafplaats
Toeristen zijn welkom in een klein gedeelte van de officiële catacomben. Bezoekers dalen af via een trap met 139 treden en komen via de eindeloos donkere tunnels terecht in het duistere Parijs van de achttiende eeuw. Destijds werd de stad geconfronteerd met een toenemend aantal bewoners en te weinig begraafplaatsen. Er ontstonden steeds meer massagraven die op zijn zachtst gezegd niet al te fris roken. Om dit probleem te verhelpen creëerde men een ondergrondse begraafplaats die zich uitstrekte onder Parijs.
Zes miljoen doden
In de negentiende eeuw kregen steeds meer inwoners van Parijs een ondergrondse rustplaats. Men bracht menselijke resten naar lege kamers en dekte ze af met een gestapelde wand van botten en schedels. Vervolgens werd met plaquettes aangegeven van welke begraafplaats de botten afkomstig waren. De omvang van het gangenstelsel onder de Franse hoofdstad nam in de loop der jaren in omvang toe. Uiteindelijk ontstond er een kilometerslang doolhof, met een aanzienlijk deel onder het straatniveau. Historici schatten dat er in de Catacomben van Parijs de beenderen liggen van meer dan zes miljoen doden. De stad van het licht is ook de stad van de duisternis…
Verdwaalde avonturiers
Al sinds het begin oefenen de Catacomben van Parijs een enorme aantrekkingskracht uit op mensen. Alleen al het afdwalen van de eeuwenoude trappen voelt avontuurlijk en spannend. Sommige mensen zijn zo gefascineerd door het ondergrondse labyrint dat ze ‘capathiles’ worden genoemd. Verschillende avonturiers hebben hun fascinatie echter met de dood moeten bekopen. Soms glipten ze via onofficiële ingangen naar binnen en raakten hopeloos verdwaald. Ze werden nooit meer gezien of gehoord.
Vondst videocamera
Een van de meest lugubere verhalen over het Dodenrijk van Parijs, zoals de bijnaam luidt, dateert uit begin jaren negentig. Een groepje cataphiles vond in een van de gangen een videocamera op de grond. De camera zat onder het stof en schimmel, maar tot hun grote verbazing bleken de camcorderbeelden nog intact…
Tragisch tafereel
Op de videobeelden is een tragisch en onheilspellend tafereel te zien. Er dwaalt een man angstig en gedesoriënteerd door het gangenstelsel. Het zwakke licht van de camera schijnt op hem terwijl er stenen en menselijke botten in de oeroude gangen afbrokkelen. Ook zijn er vreemde geluiden te horen. Bij elke nieuwe bocht is goed te zien dat de man geen idee meer heeft waar hij is. Hij is helemaal alleen en reddeloos verloren. De video eindigt abrupt als de man zijn camera op de grond gooit. Tot op de dag van vandaag weet niemand wie de man was of waar zijn lichaam is. De Hollywoodfilm As Above, So Below is deels geïnspireerd op deze tragedie.
Wanneer de muren beginnen te spreken…
Parijzenaars jagen elkaar graag de stuipen op het lijf met het verhaal dat er na middernacht iets vreemds gebeurt binnen de ondergrondse begraafplaats. Volgens de legende moet je voor middernacht echt wegwezen omdat dan de ‘muren beginnen te spreken’. Ze proberen je ervan te overtuigen steeds dieper in de Catacomben af te dwalen, totdat je voor eeuwig in de duisternis verdwaalt.
Voor eeuwig verdwaalt in de diepe duisternis
Een van de pechvogels die na het afdwalen in de Catacomben het daglicht nooit meer zag was Philibert Apsairt. In 1793 werkte hij als portier in het Val-de-Grâce ziekenhuis en werd gevraagd om een bepaalde likeur uit een kelder te halen. Op de een of andere manier kwam hij echter terecht in het gangenstelsel onder Parijs. De arme man had slechts een enkele kaars bij zich en raakte dan ook verdwaald. Toen het kaarslicht doofde bevond Apsairt zich in de diepe duisternis van de Catacomben.
De geest van Aspairt
Aspairt’s lichaam werd pas elf jaar later teruggevonden door een groepje capathiles. Aan zijn riem hing een sleutelhanger van het ziekenhuis waar hij werkte, wat identificatie mogelijk maakte. Aspairt is begraven op exact dezelfde plaats in de Catacomben waar hij stierf. Volgens diverse folklore vertellers spookt zijn geest rond in de Catacomben, en is met name op zijn sterfdag op 3 november…
Woonruimte in de Catacomben
Terug naar de moderne tijd. In 2004 belandde een aantal politieagenten die op zoek waren naar illegale wandelaars in een vreemde ruimte. Er bevond zich een woongedeelte met telefoonlijnen, loungeplekken, een werkplaats en zelfs een bioscoop! De bioscoopstoelen waren uitgehouwen in de stenen van de Catacomben. Op de plafonds waren camera’s bevestigd die alles opnamen. Toen de politie een paar dagen later terugkwam naar het gebied waren alle spullen spoorloos verdwenen. Wel lag er een briefje: “Ne cherchez pas,” oftewel: “niet zoeken”…
Bizarre feiten over de Catacomben van Parijs…
- Rond 1780 werden beenderen van de doden met karren naar beneden gebracht. In eerste instantie werden ze gewoon in tunnels geplaatst, maar op een gegeven moment begonnen arbeiders in de tunnels de beenderen in vormen te schikken, zoals harten en cirkels.
- In 1794 verschuilden tegenstanders van Robespierre zich in het gangenstelsel.
- Hoewel bijna alle doden in de Parijse Catacomben anoniem zijn, zijn er enkele uitzonderingen. Tijdens de Franse Revolutie vonden onder andere de politicus Georges Danton, de journalist Camille Desmoulins en de scheikundige Antoine Lavoisier de dood door de guillotine. Hun botten werden naar de Catacomben gebracht.
- In de negentiende eeuw begonnen boeren in de lege gangen eigen champignons te kweken. De duisternis en de vochtigheid beneden vormen een goede basis voor de paddenstoelen.
- Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een deel van het gangenstelsel gebruikt door het verzet.
Bronnen
- The Tourguy, 19 augustus 2020. ‘Most Bone-Chilling Paris Catacombs Legends and Myths’.
- Prachtig Parijs, bezienswaardigheden. De Catacomben van Parijs.
