Er was eens een schitterende rode kimono met een geborduurde kraan en witte, roze en paarse bloemen. Drie jonge Japanse meisjes konden hun geluk niet op toen ze het cadeau kregen. Maar voordat ze het met trots konden dragen overleden ze. Hun dood was volgens een priester te wijten aan de vervloekte kimono en hij besloot het kledingstuk te verbranden. Toen brak de hel pas echt los…
Vuur slaat razendsnel om zich heen
In de nacht van 1 op 2 maart 1657 verlichtte een fel vuur de hemel van de Japanse stad Edo, die we tegenwoordig kennen als Tokio. Een priester had een kimono in de brand gestoken om het zo te verlossen van een vloek. Het was een prachtig gezicht, totdat de vonken oversloegen naar een huis. Door de wind liep het vervolgens razendsnel uit de hand. Door de brand werd ruim driekwart van Tokio in de as gelegd. In slechts drie dagen gingen 500 paleizen, 300 tempels, 9000 winkels en 61 bruggen verloren. De materiële schade was al schokkend, maar het aantal slachtoffers des te meer: ruim 100.000 mensen verloren hun leven. Dit terwijl Edo op dat moment zo’n 300.000 inwoners telde.
Hoe kon het vuur zich zo snel verspreiden?
Hoe heeft een brand zoveel kunnen verwoesten? Verschillende factoren droegen bij aan de tragedie. Het vuur sloeg over op een huis in het Edo’s Hongō-district. Vanwege orkaanwinden die uit het noordwesten waaiden verspreidde het zich razendsnel. Daardoor kon het gebeuren dat de wind op de tweede avond veranderde en het vuur van de zuidelijke randen naar het centrum verplaatste.
Kasteel in brand
Uiteindelijk baande het vuur zich een weg naar het kasteel van Edo, in het centrum van de stad. Ondertussen waren de huizen van de dichtstbijzijnde shōgun’s, in Kōjimachi, al in de as gelegd. De hoofdtoren van het kasteel werd gered, maar dit gold niet voor de meeste huizen van de bedienden en de buitengebouwen van het kasteel.
Droogte
De meeste gebouwen van Edo bestonden uit hout en papier. Het perfecte ingrediënt voor een catastrofe, maar toch gebruikte men dit materiaal in de steden en dorpen van het negentiende eeuwse Japan. Het feit dat de gebouwen droog waren door te weinig regen in het afgelopen jaar verergerde de situatie.
Huizen gemaakt van brandbaar materiaal
De wegen rondom Edo waren erg klein en snel. Ook dit zorgde ervoor dat het vuur zich in recordtempo kon verspreiden. Veel steden in Europa hadden overigens hetzelfde probleem. De smalle wegen en huizen gemaakt van brandbaar materiaal zorgden voor een onveilige situatie. Negen jaar na de ramp in Edo zou zich een soortgelijke situatie voordoen in Londen.
Onervaren brandweer
Edo had een speciale brandweer genaamd de Hikeshi (de brandblussers). In 1657 bestond het nog maar een paar decennia. De brandweermannen waren simpelweg niet ervaren genoeg en te slecht uitgerust om de vuurzee te trotseren. Het duurde drie lange en helse dagen voordat de wind ging liggen en de vlammen doofden.
Reconstructie van Edo/Tokio
Nog dagenlang hing er een dikke rook over de stad. Het aantal overledenen was niet te bevatten en Edo wachtte een zware tijd van rouw en wederopbouw. Monniken vervoerden de overledenen via de Sumida rivier naar Honjo, Sumida. Daar werden kuilen gegraven om alle lichamen te begraven. De reconstructie van de stad nam uiteindelijk twee jaar in beslag en veranderde het gezicht van Tokio voorgoed. Men legde bredere wegen aan en tempels en heiligdommen werden verplaatst naar de buitenwijken.
Een ramp van ongekende proporties
De brand van 1657 is een van de grootste rampen uit de Japanse geschiedenis. Het is vergelijkbaar met de grote Kantō aardbeving van 1923, de bombardementen op Tokio tijdens de Tweede Wereldoorlog en de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki in 1945. Bij deze gebeurtenissen stierven meer dan 100.000 mensen.
Bronnen
- Mysteries van het Onverklaarbare: Verbazingwekkende voorspellingen, bizarre voorvallen, monsterlijke wezens, wonderbaarlijke ervaringen. Uitgeversmaatschappij The Readers Digest N.V (Amsterdam), 1991. p. 68.
- G. Samson. A History of Japan: 1615–1867. Stanford, California: Stanford University Press (1963).
- Reconstruction of the city after the “Great Fire of Meireki’
