Tjilpende vogels, zoemende insecten, kwakende kikkers en het krijsen van een aap in de verte… misschien zijn dit wel de laatste geluiden die Percy Harrison Fawcett op 29 mei 1925 hoorde. Op die dag verdween de Britse archeoloog en ontdekkingsreiziger samen met zijn zoon en een vriend in de Amazone. Daardoor kwam er een mysterieus einde aan een jarenlange obsessie om de ‘Verloren Stad Z’ te vinden…
Op zoek naar het nieuwe Atlantis
In april 1925 hakte de Britse ontdekkingsreiziger en luitenant-kolonel Percy Fawcett zich met een machete een weg diep in het bijna ondoordringbare regenwoud van de Amazone. De hoge luchtvochtigheid van de jungle maakte het een zware tocht voor Fawcett, zijn zoon Jack en diens vriend Raleigh Rimmell. Het onverschrokken trio hoopte diep in de wildernis een lang verloren stad te ontdekken. De Britse avonturier was ervan overtuigd dat er zich in de Braziliaanse jungle een nieuwe Atlantis bevond: de indrukwekkende resten van een hoogontwikkelde beschaving uit lang vervlogen tijden. Hij doopte de mysterieuze plek om tot ‘Z’.
Percy Fawcett (1867-???)
Percy Fawcett: avontuurlijke superster
De 57-jarige Fawcett was tijdens zijn gedoemde expeditie al een superster in zijn thuisland Groot-Brittannië. De ontdekkingsreiziger, archeoloog en cartograaf had al acht keer de dichtbegroeide wildernis van Mato Grosso (letterlijke betekenis ‘dikke struiken’) getrotseerd. Media en publiek waren onder de indruk van zijn avonturen. “Het is het gevaarlijkste en zeker het meest spectaculaire avontuur dat ooit is ondernomen” schreef The Los Angeles Times.
Obsessie
Op zijn zevenenvijftigste had Percy Fawcett al een indrukwekkend leven achter de rug. Ontmoetingen met vampiervleermuizen, piranha’s, anaconda’s, bloedzuigende muggen en vleesetende maden deerden hem niet. Ook wekenlange honger en pijnlijke ledematen doorstond hij. Alles had de ontdekkingsreiziger over voor zijn obsessie: het vinden van de Verloren Stad Z. Deze tocht in 1925 zou de laatste zijn voordat hij de hoed in de ring zou gooien. Nog één aller- allerlaatste keer zou hij zich een weg door de jungle banen, geleid door vage aanwijzingen en een voorgevoel dat er ergens in de levensgevaarlijke jungle een El Dorado verborgen lag.
Steden van goud fascineren
El Dorado fascineert ontdekkingsreizigers en schatzoekers al eeuwen. Deze mysterieuze plek in Zuid-Amerika schijnt zoveel goud te herbergen dat de koning ritueel bedekt was met poedergoud. Dit verklaart de naam ‘El Dorado’, namelijk ‘vergulde man’. Het idee dat er ergens bergen goud in Zuid-Amerika lagen verborgen lokte gelukszoekers en ontdekkingsreizigers vanuit de hele wereld.
De ontdekking van Machu Picchu
Veel tochten naar Zuid-Amerika liepen op niets uit, maar niet allemaal. In 1911 werd de Amerikaanse academicus en ontdekkingsreiziger Hiram Bingham in één klap een wereldwijde sensatie toen hij, geholpen door de lokale bevolking, de verloren Inca-citadel van Machu Picchu ontdekte. Op deze plek hoog in de Andes lag geen goud, maar het was een archeologische schat die de belangstelling voor het verleden van de regio nieuw leven inblies.
Vondst van aardewerkscherven
Terug naar Percy Fawcett. Hij had al jaren theorieën over een oude nederzetting diep verborgen in het Braziliaanse Amazonegebied. De basis voor zijn geloof in een verborgen stad werd gevormd door de vondst van onverklaarbare aardewerkscherven diep in het oerwoud. Ook leerde de archeoloog tijdens zijn avonturen inheemse volkeren kennen, die zijn geloof in een eeuwenoude verborgen beschaving verder aanwakkerden.
Manuscript van een bandeirante
Om zijn theorie te bewijzen bezocht Fawcett de Nationale Bibliotheek van Rio de Janeiro. Hij kwam er lang vergeten en vergeelde documenten tegen, zoals een manuscript van een bandeirante genaamd João da Silva Guimarães. Bandeirantes, letterlijk vertaald als ‘vlagdragers’, waren avonturiers, ontdekkers en gelukszoekers in vroeg koloniaal Brazilië João da Silva Guimarães schreef dat hij in 1753 de ruïnes van een grote stad in het oerwoud had gevonden. Het was voor Fawcett het begin van een obsessie, dat waarschijnlijk eindigde in de dood.
The ruins well showed the size and grandeur which must have been there, and how populous and opulent it had been in the age when it flourished
– De bandeirante over de ontdekking van ‘Z’
Stormachtige carrière vol avontuur
De carrière van Fawcett leest als een jongensboek. De voormalig militair werkte als spion in Marokko voordat hij in 1906 voor de eerste keer richting de Amazon vertrok. De opdracht: het onderzoeken van de gewelddadige grens tussen Brazilië en Bolivia. Ondanks de erbarmelijke omstandigheden lukte het de ontdekkingsreiziger om zijn missie binnen een jaar af te ronden.
Meerdere expedities naar het Amazonegebied
De ontberingen die Fawcett doormaakte tijdens zijn expeditie schrokken hem niet af. In tegendeel, het smaakte naar meer. In de twintig jaar daarna ondernam hij nog zes expedities naar het Amazonegebied. Hij verkende het Peruaanse grensgebied en maakte contact met stammen die tot dat moment verborgen waren geweest voor de Westerse wereld. Ook wist hij de Rio Verde op tot te sporen tot aan de bron. Tussen de expedities door vervulde hij drie jaar actieve dienst aan het Westelijk Front op het hoogtepunt van de Eerste Wereldoorlog.
Zware tocht
Niet iedereen overleefde de expedities onder leiding van de ervaren Fawcett. De honden en lastdieren die hij meenam stierven steevast in de jungle. Bioloog James Murray raakte door de zware tropische omstandigheden bij de Peruviaans-Boliviaanse grens ernstig ziek. Ook de 1.95 meter lange bokser Lewis Brown kon niet op tegen de kracht van de natuur en gaf ziek en vermoeid op.
Lawrence of Arabia wil ook mee
Ondanks zijn wereldfaam verdiende Fawcett geen cent met zijn expedities. Het respect dat hij ermee verwierf telde meer. Auteur Arthur Conan Doyle baseerde zijn boek The Lost World op Fawcett’s verslagen over het Amazonegebied. Sir H. Rider Raggard, een populaire schrijver, was een goede vriend en kolonel T.E Lawrence (Lawrence of Arabia) vroeg zelfs of hij mee mocht doen aan de volgende expeditie. Fawcett twijfelde of de woestijnman zich wel kon aanpassen aan de jungle. Bovendien vreesde hij ondergesneeuwd te raken door de charismatische Lawrence. Zodoende besloot de avonturier niet om Lawrence of Arabia, maar om zijn eigen zoon Jack mee te vragen op zijn laatste expeditie.
‘Zo sterk als paarden en zo scherp als mosterd’
Jack hoefde niet lang na te denken over een antwoord. Natuurlijk wou hij zijn vader vergezellen in de jungle, om misschien wel samen geschiedenis te schrijven. Op één voorwaarde: zijn beste vriend Raleigh Rimmell moest ook mee. Fawcett stak zijn enthousiasme niet onder stoelen of banken: ‘beide jongens zijn zo sterk als paarden en zo scherp als mosterd!’. Bovendien waren de diensten van Jack en Raleigh gratis. Het enige wat ze vroegen was om een deel van de buit als ze daadwerkelijk de met goud overladen ‘Verloren Stad Z’ ontdekten.
Financiële steun van correspondent
Ondanks de zeer budgetvriendelijke metgezellen had Fawcett nog steeds geld nodig voor zijn ontdekkingsreis. De Royal Society of Londen was echter terughoudend wat betreft het spenderen van geld aan een misschien wel vruchteloze expeditie. Correspondent George Lynch schoot te hulp en besloot via een een Amerikaans persconsortium sponsors te werven. Tevens beloofde hij dat diverse kranten, zoals the Los Angeles Times en de New York World, zouden worden voorzien van updates. Daarvoor gebruikte men een ingenieus systeem: Indiase ‘lopers’ zouden de verslagen van de ontdekkingsreizigers doorgeven terwijl ze door de jungle trokken..
De eerste realitysterren
De zoektocht naar de ‘Verloren Stad’ leverde veel opwinding op. Het publiek kon geen genoeg krijgen van deze moderne zoektocht naar El Dorado. Fawcett was een kleurrijke persoonlijkheid en zijn compagnons waren knap en charismatisch. In feite waren ze een van de eerste reality sterren!
We shall return. And we shall bring back what we seek
– Percy Fawcett in een brief aan zijn vrouw, januari 1925
De expeditie van Fawcett begint
Het trio vertrok in februari 1925 in Corumba bij de Boliviaanse grens. Op 3 maart arriveerden ze in en Cuiaba, om vervolgens door te reizen naar Bakairi’s Post in het oosten. Ze verbleven op een ranch van Fawcett’s vriend Hermenegildo Galvao. Daar arriveerden de drie avonturiers op 18 mei. De lokale lopers namen verschillende brieven mee terug langs de route. Nieuws van het front werd gedeeld over de hele wereld. Miljoenen lezers uit alle windstreken konden er geen genoeg van krijgen.
Laatste brief
In de laatste brief op 29 mei schreef Fawcett aan zijn vrouw Nina over de conditie van hun zoon. “Jack is well and fit and getting stronger every day. You need have no fear of any failure.” Het trio verbleef eind mei op Dead Horse Camp, dat zijn naam te danken had aan het feit dat een paard van Fawcett er vijf jaar eerder gestorven was.
In rook opgegaan
Na 29 mei kwamen er echter geen nieuwe brieven meer. Er is geen spoor meer gevonden van de onverschrokken Percy Fawcett, zijn zoon Jack en diens vriend Raleigh Rimmell. Hun verdwijning is al bijna honderd jaar een groot mysterie. Een groot aantal mannen heeft tevergeefs de tevergeefs de Xingu rivier in Brazilië uitgekamd. Soms werden ze gevangen genomen door stammen, anderen overleefden de jungle niet. Er zijn verschillende theorieën over wat er met Fawcett en zijn compagnons is gebeurd:
- Ze zijn vermoord door een vijandige stam genaamd de Kalapalos. In verschillende brieven schreef Fawcett dat de lokale stammen in het gebied vijandig waren tegenover outsiders
- Ze zijn lid geworden van een stam en leefden verborgen in de jungle
- Het trio is verdronken
- De avonturiers zijn aangevallen door een jaguar
Al een eeuw fascinerend
Het lot van Fawcett en zijn compagnons blijft voor altijd een mysterie. Maar dat het ook bijna een eeuw later nog steeds fascineert, blijkt uit wel de grote hoeveelheid boeken en films die over dit onderwerp zijn verschenen. Zo trok de film The Lost City of Z in 2016 volle bioscoopzalen. Het bracht het verhaal van de avontuurlijke dromer Fawcett opnieuw tot leven. Tenslotte nog even ‘The Lost City of Z’ in cijfers:
- Een krantenadvertentie op zoek naar vrijwilligers voor een reddingsoperatie om Fawcett te vinden leverde 20.000 reacties op.
- Ongeveer 100 mensen stierven tijdens hun zoektocht naar Fawcett na zijn verdwijning.
Bronnen
- Evan Andrews. History.com, 29 mei 2015. The Enduring Mystery Behind Percy Fawcett’s Disappearance
- History Extra, 28 april 2020. Percy Fawcett and the search for the ‘Lost City Of Z’.
