De mysterieuze onderwatergrotten van de Maya's

De Maya beschaving heeft ons altijd al gefascineerd. Generaties ontdekkingsreizigers trotseerden de gevaarlijke jungles van Midden-Amerika in een zoektocht naar begraven steden, indrukwekkende pyramides en antwoorden op astronomische, wiskundige en spirituele vragen. De kennis waarover deze oude cultuur beschikte is indrukwekkend. De Maya’s bouwden zelfs enorme grottenstelsels onder water. De grootste werd ontdekt in 2018.

Twee met elkaar verbonden grottenstelsels

Onderzoekers van het Great Maya Acquifer Project stonden versteld toen ze in 2018 een onderwatergrottenstelsel aantroffen in Yucatán. Twee enorme grottenstelsels op het Mexicaanse schiereiland, Sac Actun en Dos Ojos, bleken met elkaar verbonden te zijn. Onderwaterarcheoloog Guillermo de Anda stond glimmend van trots de pers te woord. Volgens hem is Sac Actun de belangrijkste onderwater-archeologische vindplaats ter wereld. Het biedt een schat aan archeologische kennis. Er liggen niet alleen overblijfselen van de Maya-cultuur, maar ook sporen van de eerste kolonisten van Amerika en resten van uitgestorven fauna. Fotgraaf Klaus Thymann verkende de Mexicaanse jungle en de onderwatergrotten van de Maya’s in 2018. In zijn verslag schreef hij het volgende:

I am about to climb down a 10-metre rope ladder into a manhole-sized gap in the floor of the Mexican jungle on the Yucatán peninsula, to dive an underwater cave system, exploring paths where no one has ever been in modern history.

Sac Actun: het langste onderwatergrottenstelsel ter wereld

Een grot of poel met water wordt in Yucatán een ‘cenote’ of een ‘cenode’ genoemd. Deze term stamt af van het Maya-woord ‘tso’ono’ot’ dat ‘afgrond’ betekent. Yucatán telt zo’n 3000 cenotes, waarvan er nog maar 1400 zijn bestudeerd. Sac Actun bestaat uit verschillende cenotes, ondergrondse gangen en grotten. Het onderzoek naar het langste onderwatergrottenstelsel ter wereld is nog steeds aan de gang. Inmiddels hebben onderzoekers 319 kilometer onderzocht, maar er zijn nog veel geheimen van de Maya’s te ontdekken.

Overblijfselen goed geconserveerd

Volgens onderzoekers heeft het waterniveau in het uitgestrekte grottenstelsel van Sac Actun in de loop van de geschiedenis geschommeld. Daardoor is er een bron van water ontstaan. Dit bleek broodnodig in tijden van ernstige droogte. Aan het einde van de IJstijd steeg het waterpeil meer dan 300 voet. Het grottenstelsel kwam onder water te staan. Positief gevolg daarvan was dat de overblijfselen van uitgestorven fauna goed bewaard bleven. Er is tot nu toe geen bewijs gevonden voor menselijke bewoning van de grotten. Waarschijnlijk kwamen mensen er alleen om te zoeken naar water.

Menselijke schedel en gigantische luiaards

De overblijfselen in het Sac Actun grottenstelsel zijn indrukwekkend, fascinerend en mysterieus. Onderwaterarcheologen hebben onder andere goed bewaarde resten van gigantische luiaards gevonden. Waarschijnlijk zijn de overblijfselen zo’n 15.000 jaar oud. Daarnaast troffen archeologen meer dan 120 kunstvoorwerpen en een uitgebreid heiligdom van de Maya-god van de oorlog en handel aan. Ook de 12.000 jaar oude muurschilderingen en verschillende soorten keramiek laten zien hoe hoogontwikkeld de Maya’s waren.

De ontdekking van Naia

In maart 2008 verkenden drie leden van het Proyecto Espeleológico de Tulum en het Global Underwater Explorers duikteam de Aktun Hu grot in een gedeelte dat Hoyo Negro (het zware gat) wordt genoemd. Op een diepte van 57 meter vonden de duikers de resten van een mastodont, een uitgestorven dier dat op een mammoet leek. Op 43 meter diepte trof men een menselijke schedel aan van 13.000 tot 15.000 jaar oud. Het misschien wel het oudste bewijs is van menselijke bewoning in dit gebied. Het skelet werd later geïdentificeerd als dat van een tienermeisje tussen de 15 en 17 jaar oud. Onderzoekers gaven haar de naam ‘Naia’.

DNA-analyse levert bijzonder resultaat op

Naia lag duizenden jaren in een graftombe onder water. Gelukkig was ze niet alleen, want duikers troffen op dezelfde plek ook de resten aan van een poema, beer, reuze tapir, zwijn, coyote, vleermuis en sabeltandtijger. Uit een analyse van Naia’s mitochondriaal DNA bleek dat er een genetisch verband bestaat tussen Paleoamerikaanse en moderne indianen.

Bedreigd

Volgens archeoloog Guillermo de Anda is het zeer onwaarschijnlijk dat er naast Sac Actun nog een plek bestaat met zoveel archeologische artefacten. De archeoloog noemt het niveau van conservering indrukwekkend. Helaas wordt het Sac Actun grottenstelsel bedreigd door milieuvervuiling. Het is te hopen dat de archeologische schatten er geen schade van ondervinden.