Wie een bezoek brengt aan het Kasteel van Versailles voelt meteen de grootsheid en historie van het monument. Het domein heeft een oppervlakte van maar liefst 2000 hectare en is groter dan Manhattan. Je kunt er dan ook snel verdwalen. Dat is precies wat Eleanor Jourdain en Charlotte Moberly op een zomerdag in 1901 overkwam. En dat is niet het enige: de twee vrouwen beweerden dat ze op château Le Petit Trianon in het verleden waren beland…
Le Petit Trianon
In de tuinen van het Kasteel van Versailles ligt het paviljoen Le Petit Trianon. Ange-Jacques Gabriel ontwierp en bouwde dit kleine paleis in opdracht van Lodewijk XV. De Franse koning liet een mooie plek creëren voor zijn minnares Madame de Pompadour. Zij stierf echter voordat de bouw in 1778 was voltooid. Lodewijk XV deed het kasteeltje toen maar cadeau aan een van zijn andere minnaressen, Madame Du Barry.
Rustige plek voor Marie-Antoinette
De volgende bewoonster van Le Petit Trianon was Marie-Antoinette, die het cadeau kreeg van koning Lodewijk XVI. Ze gebruikte het gedurende haar korte periode als koningin van Frankrijk als een plek om te ontsnappen aan het hectische leven aan het hof
Herinnering aan vervlogen tijden
Met de laatste bewoonster van Le Petit Trianon liep het zoals we weten niet goed af. Het schitterende chateau werd uiteindelijk een herinnering aan vervlogen tijden. Of is mogelijk om de pracht en praal uit de achttiende eeuw eventjes te ervaren? Volgens twee vrouwen die op een zomerdag in 1901 het Kasteel van Versailles bezochten wel.
Wandeling door de tuinen van Versailles
Eleanor Jourdain en Charlotte Moberly waren twee Britse schooljuffen die op 10 augustus 1901 een bezoek brachten aan Versailles. Ze verbaasden zich over de schoonheid van het monument. Na een rondleiding besloten ze om een wandeling te maken door de immense tuinen van het kasteel. Het was een uur of vier en behoorlijk warm, dus een beetje verkoeling konden ze wel gebruiken. Door de omvang van het terrein raakten de Britse toeristen echter compleet verdwaald. En om de verwarring nog groter te maken doken er in de tuin een aantal mensen op die onmogelijk uit de moderne tijd afkomstig konden zijn…
Moberly-Jourdain incident
De bijzondere ervaring van de twee verdwaalde vrouwen staat bekend als het Moberly-Jordain incident. Een uitgebreid verslag is te vinden in het boek An Adventure. We overdrijven niet als we zeggen dat het je nekharen recht overeind doet staan. De twee vrouwen beschrijven alles wat ze die dag zagen en hoorden, van mensen tot kleding, gereedschap, muziek, het landschap en gebouwen.
Ouderwets geklede tuinmannen
Tijdens hun wandeling over het terrein zagen de dames twee mannen staan met een spade en een kruiwagen. In eerste instantie leken het doodnormale tuinmannen, maar hun kleding was volgens Moberly zeer ouderwets. Met hun grijsgroene jas en ouderwetse hoeden zagen ze eruit als ‘nette ambtenaren’, schreef ze in haar verslag. De vrouwen vonden het tafereel eigenaardig, maar besloten om toch de weg te vragen. De mannen waren behulpzaam en zeiden dat ze ‘rechtdoor’ moesten lopen.
Toen we twee mannen verderop zagen, gingen we naar hen toe en vroegen de weg. Het bleken tuinmannen te zijn (een had een spade) gekleed in grijsgroene jassen en kleine hoeden. Ze leidden ons rechtdoor.
– Passage uit An Adventure
Somber en depressief
Toen ze verder liepen voelde Moberly zich opeens somber en depressief. Er was geen enkele reden voor haar veranderde gemoedstoestand. De zon stond hoog aan de hemel en een fijn briesje zorgde voor een beetje verkoeling. Toch klopte er iets niet, schreef Jourdain in An Adventure. Ook zij voelde zich plotseling ‘eenzaam en depressief’:
We liepen verder: het pad dat ons werd gewezen leek ons weg te leiden van waar we dachten dat het Petit Trianon was, en de plek gaf ons een depressief en eenzaam gevoel.
Ontmoeting met Marie-Antoinette?
Plotseling werden de vrouwen aangesproken door een lange en knappe man met een zwarte mantel. Hij gebaarde dat ze naar rechts moesten lopen en daarna de brug over. Ze volgden zijn aanwijzingen op en kwamen terecht bij de achterkant van Le Petit Trianon. Daar zat op een stoel op het terras een vrouw te lezen of te tekenen. In Adventure staat onder andere het volgende (vertaald):
‘Een dame zat op een stoel op het gazon te schetsen of te lezen. Ik dacht: “We waren toch niet alleen. Ze leek druk bezig en leunde voorover, maar toen we haar linkerhand passeerden, draaide ze haar hoofd om en keek ons aan.
Ze had een schaduwrijke witte hoed op, die op een groot deel van het mooie haar dat rond haar voorhoofd pluisde bedekte. Haar lichte zomerjurk was op haar schouders gerangschikt en er was een lijntje groen of goud aan de rand. Ze droeg een lange jurk en een volle rok… Ik dacht dat ze een toerist was, maar vond haar jurk ouderwets en nogal ongebruikelijk.’
Afzonderlijke verslagen
Bijzonder genoeg had alleen Moberly de vrouw gezien, terwijl Jourdain gewoon naast haar liep. De dames maakten een rondje door Le Petit Trianon, dronken nog een kopje thee en keerden terug naar Parijs. In eerste instantie praatten ze niet over hun (bovennatuurlijke?) ervaring. Wel schreven ze afzonderlijk van elkaar een verslag van een dag die ze nooit meer zouden vergeten. Hun teksten vormden later de basis van het boek An Adventure.
Spookt het op Petit Trianon?
Pas enkele maanden later bespraken de twee dames hun ervaring met elkaar. “Denk je dat het terrein van het Petit Trianon spookt?’ vroeg Moberly aan haar vriendin. “Ja, dat denk ik wel” antwoordde Jourdain.
Roze jurk met lichtgekleurde hoed
Jourdain raakte er steeds meer van overtuigd dat Moberly de geest van Marie Antoinette had gezien. Toen ze aan kennissen vroeg of er verhalen bestonden over geesten in Le Petit Trianon, vertelde een Franse vriendin dat Marie Antoinette op een op 10 augustus bij Petit Trianon kon worden gezien. Ze droeg dan meestal een roze jurk met een lichtgekleurde hoed.
Meerdere bezoeken aan Versailles
De twee dames besloten de geschiedenis van Le Petit Trianon te onderzoeken. Ook kwamen ze meerdere keren terug op Versailles. Ze vonden het landschap er compleet anders uitzien dan tijdens hun eerste bezoek. Sommige bezienswaardigheden die ze hadden gezien bestonden niet meer in 1901, maar wel rond 1792. Wat ze echter nog het meest verbaasde was de datum van hun bezoek: 10 augustus. Dit was de dag waarop het Tulerieënpaleis in Parijs werd bestormd. De koning had zich er verschanst met 900 Zwitserse soldaten, maar dat mocht niet baten.
Guillotine
Louis en zijn gezin warden gevangen genomen en naar het oude Tour du Temple gebracht. Op 21 januari 1793 werd Louis XVI middels de guillotine ter dood gebracht. Zijn vrouw Marie-Antoinette overkwam hetzelfde lot op 16 oktober van dat jaar. Was het toeval dat Moberly en Jourdain exact 109 jaar na de gebeurtenissen in Parijs zo’n vreemde ervaring hadden in de tuinen van Versailles? Volgens de vrouwen bewees het maar één ding: ze hadden inderdaad een tijdreis gemaakt.
Tijdreis of feestje van Franse elite?
Het boek An Adventure verscheen in 1911 en riep op zijn zachtst gezegd tegenstrijdige reacties op. Een deel van de lezers geloofde het verhaal, terwijl sceptici riepen dat de dames mogelijk ‘last hadden van een zonnesteek’. Het zou kunnen dat de vrouwen per ongeluk op een feestje van de Franse elite waren beland, die zich op Versailles graag kleedden als Marie-Antoinette en haar entourage. De Franse dichter Robert de Montesquiou woonde vrij dichtbij en hield van decadente feestjes, zo schreef auteur Philippe Julian in een biografie over deze man. Wat de verklaring ook is: een bizar en mysterieus verhaal is het zeker…
Bronnen
- James M. Deem. The Trianon Ghosts: A Retrocognitive Experience: Did two women enter a time warp and visit a past time at Versailles?
- Moberly and Jourdain: First and Second accounts
