Irak heeft een zeer rijke geschiedenis. Sommige verhalen over dit land gaan meer dan tienduizend jaar terug. De Duitse oudheidkundige Wilhelm König kon in 1936 niet wachten om er archeologisch onderzoek te doen. In de grond van Khujut Rabu, een stad nabij Bagdad, trof hij een uniek voorwerp aan. Een koperen cilinder die leek op een batterij. Vormde dit het bewijs dat men al elektriciteit gebruikte in de Oudheid?
Aardewerken vaas met koperen cilinder
König stuitte tijdens opgravingen in 1936 op een 10 tot 14 centimeter hoge aardewerken vaas met een koperen cilinder. Het had een opening aan de bovenzijde van 3,3 centimeter. Binnenin bevond zich een ijzeren staaf die met een deksel van asfalt was afgedicht. Deze verzegeling gaf aan dat er ooit een bepaalde vloeistof in de vaas moet hebben gezeten.
Batterijen in de Oudheid?
De archeoloog identificeerde het voorwerp als een batterij. König opperde dat verschillende batterijen aan elkaar gekoppeld zijn om hun vermogen te verhogen. Op die manier kon men kostbare voorwerpen elektrolyseren. De ontdekking van König deed echter weinig stof opwaaien. Zijn theorie over batterijen in de Oudheid werd verworpen en mede door de Tweede Wereldoorlog raakte het in de vergetelheid.
Waar gebruikten onze voorouders batterijen voor?
Na de oorlog werd het onderzoek naar batterijen opnieuw opgepakt. Een Amerikaanse ingenieur genaamd Willard Gray voegde een zure vloeistof, zoals azijn, toe aan de vaas en ontdekte dat het 1.5 tot 2 volt vermogen kon produceren. Misschien bestonden batterijen dus al daadwerkelijk in de Oudheid. Maar wat deden onze voorouders met deze kleine elektrische ladingen? Mogelijk werd het gebruikt om munten van een gouden laagje te voorzien.
Rituelen
Bij het koppelen van meerdere batterijen ontstond er een hoger voltage, maar het is niet duidelijk voor welk doel dat werd gebruikt. Een theorie is dat de kruiken werden gebruikt in rituele omstandigheden, misschien verborgen in religieuze beelden om wat ‘buzz’ in de goden te injecteren.
Oude Grieken verdoofden pijn met elektriciteit
De Oude Grieken waren waarschijnlijk al op de hoogte van het bestaan van elektriciteit. Ze gebruikten waarschijnlijk elektrische palingen om pijn te verdoven. Maar er is meer onderzoek nodig om echt antwoord te vinden op de vraag of elektriciteit in de Oudheid al bestond. Meer dan tachtig jaar na de ontdekking van König zijn de batterijen van Bagdad een mythe. Paul Craddock werkt in het British Museum en is expert op het gebied van metaalbewerking uit het oude Nabije Oosten. Hij zei het volgende over de bijzondere vondst van König:
They are a one-off. As far as we know, nobody else has found anything like these. They are odd things: they are one of life’s enigmas.
Onduidelijkheid over bronnen
Over bepaalde delen van het verhaal van de batterij uit Bagdad bestaat onduidelijkheid. Vond König ze wel in de grond van Kujut Rabu, of trof hij ze in werkelijkheid aan in kelder van het museum van Bagdad. Feit is dat de archeoloog een periode directeur was van het museum. Bovendien is niet bekend hoeveel batterijen er precies zijn gevonden en hoe oud ze daadwerkelijk zijn. De meeste bronnen dateren van rond 200 v.Chr. Dit was de Parthische tijd, ongeveer 250 v.Chr. tot 225 n.Chr. Hoewel de Parthen geschiedenis schreven als fantastische krijgers, stonden ze niet bepaald bekend om hun wetenschappelijke prestaties.
Televisie-uitzending uit 1980
Kortom: de ontdekking van König levert veel discussie op. De kans is klein dat we de waarheid nog horen, want de archeoloog is al jaren niet meer onder ons. Feit is dat de batterijen in Bagdad in staat zijn om elektrische stroom te geleiden. We raden aan om te kijken naar de uitzending ‘Ancient Wisdom’ van de Britse televisieserie Arthur C. Clarke’s Mysterious World van 16 september 1980. In deze aflevering vulde de Duitse archeoloog Dr. Arne Eggebrecht een accubak met druivensap. Het resultaat? 0.87 volt.
Het experiment van Eggebrecht leidde opnieuw tot speculaties. Werden batterijen uitgevonden ver voordat Alessandro Volta in 1799 zijn ontdekking deed? Misschien gebruikten oude Egyptische beschavingen zelfs al elektriciteit. Interessant is wel dat er tijdens archeologische opgravingen in dit land een aantal gegalvaniseerde metalen zijn gevonden.
Begrip van de principes van elektriciteit
Er is nog een belangrijke vraag: Hoe kon de oude Perzische wetenschap de principes van elektriciteit begrijpen? Misschien begrepen ze het wel helemaal niet. Veel uitvindingen worden bedacht voordat de onderliggende principes goed worden begrepen. Zo vonden de Chinezen het buskruit uit lang voordat de principes van verbranding werden begrepen. Hetzelfde geldt voor bepaalde kruidengeneesmiddelen. Je hoeft niet altijd te begrijpen waarom iets werkt, alleen dat het werkt.
Verdwenen batterijen
Vlak voor de invasie van Irak op 20 maart 2003 sloot het Bagdad Museum zijn deuren voor het publiek. Op 10 april 2003 werd het museum geplunderd en werden meer dan 10.000 voorwerpen gestolen. Een daarvan was de Batterij van Bagdad. In 2012 werd het artefact zeer beschadigd teruggevonden. Dit maakt het doen van verder onderzoek haast onmogelijk.
Bronnen
- A. Frood. History Files, 27 februari 2003 en update 8 januari 2020. ‘Near East Parthian Batteries’.
- König, Wilhelm (1938): Ein Galvanisches Element aus der Partherzeit?, Forschungen und Fortschritte, 14: 8–9.
